Quê hương

Đang trực, tự nhiên muốn viết mấy dòng vào thời điểm này, giữa dòng chảy trôi của thời gian, của lịch sử.

Mình không ở quê mấy, có khi nhiều chỗ ở quê còn chưa mò đến, nhưng mình là đứa thích quê hương. 

Hồi be bé, quê hương là ngôi nhà ngói đỏ có mái hiên, trèo lên thì sợ mà thích, vì lên cao được nhìn ngắm cả cái làng be bé, xa mãi ra cánh đồng, tít tắp chân trời kia hẳn là những làng quê khác, là những dòng sông, là ngọn núi ẩn hiện trong nắng những ngày trời trong. Quê hương còn là những câu chuyện làng chuyện xóm, những lời đồn đại ma quỷ chuyện thánh thần kỳ bí, rạo rực trong lòng những đứa trẻ ngô nghê. Quê hương là mùi thơm của rơm rạ lúa mới, mùi ngai ngái của cơn mưa hạ, là ánh nắng chiếu xiên trên con đường đến trường dưới tán xà cừ.

Đến hồi cấp 3, trong muôn vàn cái biệt danh, mình chọn kimno_civilian là tên yahoo. Cho đến giờ, đây là cái tên duy nhất ngoài tên thật mình dùng trong các tài khoản mail hay mạng xã hội. Nó nghĩa là "dân Kim Nỗ"- cái tên đầy phân biệt vùng miền lại có ít nhiều mỉa mai mà con Linh Tây đặt cho, khi vào lớp được hơn 1 học kỳ. Mình không giận, chỉ thấy buồn cười vì nhờ nó mà mình mới biết rằng hóa ra cách sống mình nghĩ là "bình thường và ngoan" từ bé tới giờ lại có nét kỳ lạ, quá lên thì có khi là tính xấu trong mắt người khác. Cũng từ hồi lên cấp 3 mình mới biết cái chữ O nó phát âm khác, cây gỗ thật ra tên là cây xà cừ và cây dây lợn thật ra tên là cây khoai lang. Đấy có thể nói là lần đầu tiên mình ý thức được "quê mày" với "quê tao". Thật ra hồi bé thì lang thang lên Thọ Đa, chỉ biết rằng đấy là 1 cái làng khác, tiếng hơi khác tí nhưng chung 1 xã, người lớn trẻ con chơi chung nên nói chung không có gì khác biệt.

Sau này, lớn lên mình đi khắp nơi, tùy lúc nhận mình là người Đông Anh, là người Hà Nội, là người Việt Nam, là người châu Á...Cái nghĩa "quê hương" trong đó cứ thế mà lớn dần. Nhưng từ sâu thẳm, cái làng mình, Kim Nỗ, vẫn luôn luôn đặc biệt. Đó là gia đình, là tuổi thơ, là mảnh nhỏ "của mình" giữa bao la thế giới. Dẫu vẫn biết "Vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc", nhưng sao khỏi chạnh lòng, khỏi nuối tiếc khi thấy cái tên quê hương chìm vào dòng lịch sử mênh mông.

Mình là đứa ít sân si trên mạng xã hội, nhưng nhắc đến chuyện gộp xã rồi đổi tên, mình đã phải buông lời cay đắng trong nhóm cộng đồng, dù biết nó sẽ chả đi về đâu. Nghĩ ra 1 cái tên mới, vì nó "hay và đẹp" - tư duy đần độn đến nực cười của người làm văn hóa. Có 1 thời ở đâu cũng thấy xã Tiến Bộ, xã Văn Minh, xã Thành Công...để rồi người ra sinh ra và lớn lên như 1 đàn người máy, không lịch sử, không tổ tiên. Lịch sử ngàn năm vỡ đất, dựng làng, hội hè lúc no đủ, đùm bọc lúc khó khăn... của cả một cộng đồng sẽ thành dăm ba dòng trong 1 cuốn khảo cứu nào đó rồi biến mất trong sự lãng quên. 

"...Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói

Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân..."

Tình yêu nước bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt mà thiêng liêng, là tiếng nói, là tên gọi quê hương, là bóng cờ - những thứ cố kết tình cảm, cố kết lòng người của cả cộng đồng. Để từ đó lớn lên, trở thành tình yêu Tổ quốc, tình yêu đồng bào. Giữa thế giới kia, người ta sẽ không tự nhiên quý mến che chở cho nhau vì anh hay tôi có tên quê hương "đẹp", mà vì anh với tôi đều có quê hương, chia sẻ chung nguồn cội và cùng sống hết lòng vì gia đình, vì tổ tiên, vì nguồn cội đó. Khi ấy, chúng ta là "đồng-bào".

Thật đau lòng khi một hôm nào đó, người mình từng rất thương buông lời rằng: "Người ta không có quyền chọn nơi để sinh ra, nhưng người ta có quyền chọn nơi mình thuộc về". Mình không biết quê hương có thể làm tổn thương người ta đến mức nào để một người có thể nói ra lời như vậy. Với mình, mỗi mảnh đất đi qua đều hàm chứa sự biết ơn, tình đất, tình người, với sự tử tế và lòng yêu thương. Sẽ đến một ngày nào đó, miền đất nào dưới chân ta không còn quan trọng nữa, chỉ cần sâu thẳm trong tim luôn có một mảnh quê hương, nơi vẫn vỗ về tâm hồn ta như ngày còn bé dại, trước sóng gió đời người.

Nhớ một câu rất hay: "Bạn là Tổ tiên, và Tổ tiên cũng là Bạn". Hy vọng dù vật đổi sao rời, dòng chảy của gia đình, quê hương sẽ vẫn còn để truyền lại cho mãi những thế hệ mai sau.

Tử tế

Người ta đến Cấp cứu rất có lòng tin với chuyện Đen - Đỏ. Đấy là lẽ thường, vì khi yếu lòng người ta cần chỗ bám víu tâm hồn. Có lẽ vì thế mà Tôn giáo ra đời. Mình cũng tin chuyện Đen - Đỏ ở phòng Cấp cứu.

Cuối giờ chiều hôm trước bọn trẻ con báo mình 1 cụ già tắc mạch chi dưới, trên nền bệnh tim mạch - suy thận. Lẽ thường thì mình sẽ nghĩ đến 1 cụ già còng queo với bệnh động mạch ngoại vi, nhanh nhanh chóng chóng chuyển Viện tim mạch cho đỡ đông để nhận loạt bệnh nhân mới cuối giờ chiều. Nhưng điều dưỡng đề nghị mình xem kỹ lại, vì chân ông ấy "bất thường". 

Hóa ra là 1 câu chuyện hoàn toàn khác. Đó là 1 cụ già suy thận mạn, mới có chỉ định lọc máu, được đặt catheter và lọc máu chục hôm trước. Và cũng vì lý do mổ cầu tay hay gì đó, chống đông đã ngừng từ 2 hôm nay dù cụ rung nhĩ. Từ sáng nay 2 chân cụ đau tăng dần, rồi cái chân phải bất động dần, tê lạnh từ cuối giờ sáng. Siêu âm tắc mạch đùi cả 2 bên, người ta nhanh nhanh chóng chóng chuyển cụ lên BM. Hy vọng vớt vát là chân cụ vẫn còn cảm giác sờ chạm và chân trái có thể vận động yếu.

Lẽ thường tình, bệnh phòng đông, cuối giờ chiều cả làn sóng chuẩn bị ùa vào, mình vẫn hoàn toàn có thể chuyển cụ vào tim mạch trong 10 -15 phút. Nhưng phần vì lo lắng bọn nội trú năm 1 trong kia làm hỏng chuyện, phần vì tò mò và muốn dạy bọn trẻ con ở ngoài này, mình giữ bệnh nhân lại, cho xét nghiệm, chụp chiếu tứ tung và hội chẩn chuyên khoa, trong sự ngỡ ngàng của điều dưỡng, vì dấu hiệu sinh tồn hoàn toàn bình thường.

Thế nhưng, sau đó mình bàn giao và đi về, theo dõi trên app. Mình đã hy vọng mình sẽ dự đoán sai diễn biến tiếp tới. Nhưng đáng buồn là không, mạch tắc hoàn toàn như dự đoán, nội trú bỏ về mặc kệ bệnh nhân, chuyên khoa "tiên lượng tử vong" và đề xuất cắt chân, người nhà ký cam kết về tuyến chờ... 

Thực sự mình đã buồn cả buổi tối, có lẽ vì rảnh nên hay nghĩ vẩn vơ. Có lẽ già nữa. Mình vẫn hay nói đó là "lời nguyền của sự hiểu biết", thứ sẽ dày vò tâm trí ta bằng những chữ "nếu". Nhưng cũng từ lâu lâu rồi, mình dần quen và học cách chấp nhận việc mọi thứ không như ý mình, và không thể ép người khác nghĩ và chịu phần nguy cơ về bản thân, bằng giá trị quan như của mình được. "Ai cũng có gia đình!"

Nhớ hôm nào đấy nhỉ, mình đã ngồi vỗ vai 1 đứa em, bảo nó là: "bệnh nhân Đen - Đỏ là lẽ thường, nhưng hãy làm sao khi người ta vào tua trực của em, đó là vận Đỏ của người ta!"

Tử tế, mãi khi trưởng thành mình mới hiểu, đó là trong những hoàn cảnh 50/50, không bị ràng buộc bởi pháp lý và đạo đức, người ta sẵn sàng làm điều tốt hơn cho người khác, dù không được lợi lộc gì, hoặc thậm chí chịu phần thiệt về mình.

Được và Mất

 Nghỉ cuối năm, bận rộn lung tung, xong cũng có lúc ngồi mình rảnh rang nghĩ vẩn vơ.

Trước giờ vốn mình chưa bao giờ có ý định tổng kết năm hay viết mục tiêu cho năm mới hay gì tựa tựa vậy; cuộc đời vốn là một dòng chảy trôi. Chỉ là định viết mấy câu này lâu rồi, mà bận nọ kia chưa viết, nay có thời gian ghi lại chút xíu.

Có câu:

"Nụ hôn sâu đậm nhất không ở lễ đường cưới, mà ở sân ga;

Lời nguyện cầu chân thành nhất không ở trong nhà thờ, mà ở cửa phòng cấp cứu"

Hôm trước trực trong Cấp cứu 3, mời người nhà vào giải thích. Anh con rể cụ nước mắt lưng tròng, hỏi đi hỏi lại "còn cơ hội nào không bác sĩ?", rồi run rẩy gọi cho cậu con trai ở nhà . Hai người đàn ông nghẹn ngào "thôi anh đưa bố về nhà nhé", còn cô con gái đã khóc lặng từ lúc nào. 

Đã lâu rồi, mình cố gắng tránh né bị ảnh hưởng bởi những cảm xúc như vậy, vì luôn còn những người bệnh khác. Nhưng thi thoảng, nỗi buồn lặng lẽ vẫn len lỏi, làm ướt lạnh trái tim như những cơn mưa phùn cuối xuân. Động lòng 1 chút, có lẽ vì Tết, ai cũng mong ngóng bữa cơm đoàn viên.

Năm qua được gì, mất gì? Một năm may mắn, một năm đen đủi...- Những thứ cuối năm mọi người hay nhìn lại, và đánh giá về một đoạn đường đã đi. Có lẽ mình già rồi, hoặc thấy nhiều chuyện, nên thấy lẽ được-mất trong cuộc đời nó tương đối. Mấy hôm trước 1 cậu sinh viên BK lao từ tầng 5 xuống, vào vẫn tỉnh táo, cuối cùng ra đi trong sự nuối tiếc bàng hoàng của biết bao người. Và một người mẹ trẻ, sốc Dengue, lấy thai 33 tuần ra rồi ECMO suốt mấy tuần, chờ ghép phổi rồi âm thầm chìm dần, mãi mãi. Điểm kém, nợ nần, thất tình, con quấy... tự nhiên thành cái gì đó thật nhỏ nhặt - như mình hay nói đùa: để sân si tí cho giống con người.

Năm qua có những ngày mình buồn nhất, nhưng có lẽ cũng nên vui nhất. Bởi cuối cùng, mọi sự đã qua đi, để hôm nay mình vẫn ngồi đây chờ Tết, trong trọn vẹn và đủ đầy.

Những mảnh ký ức

Bị mất điện thoại trên đoạn đường về với đầu óc bồng bềnh sau đêm trực. Mọi thứ ổn ngay sau 1 buổi chiều.

Không buồn lắm, vì nó cũng già rồi, dây sạc lở bung và pin cũng bắt đầu chai.

Không hốt hoảng như hồi năm trước mất cả cái ba lô, cũng không hy vọng có cơ hội lần thứ 2 may mắn tìm lại được.

Chỉ có điều, buồn một tí, vì nhận ra có những thứ vụn vặt có lẽ sẽ chỉ còn trong ký ức.

Vài số liên lạc bị mất, chả vấn đề gì. Những tài liệu và ghi chú quan trọng đã lưu, không thành vấn đề.

Nhưng những khoảnh khắc gia đình sum họp, lũ trẻ con cùng nhau lớn lên, những mầm cây, trời chiều hôm nào đó vàng rực... sẽ không còn ở đó nữa.

Những đoạn chat thâu đêm suốt sáng, vui vẻ có, lãng mạn có, đau đớn có... nặng đến vài GB mà lần nào dọn dẹp cũng cẩn thận để lại, giờ có muốn cũng chả thể cuộn đọc lại rồi khóc cả đêm. Trống rỗng.

Độ này mình mệt, vì công việc nhiều. Cũng vì thấy thay bằng bảo vệ, mình lại đang làm tổn thương những người xung quanh mình, cách này hay cách khác.

Thời gian sẽ cuốn trôi mọi thứ. Quên có lẽ cũng là một sự bảo vệ tuyệt vời. Những mảnh ký ức sẽ không còn rõ hình hài, không rõ câu chuyện; chỉ còn bâng khuâng thanh thản mỉm cười nhớ về những cũ kỹ bình yên đó.

Và biết đâu đó, thay bằng ngày ngày quanh quẩn với chiếc sạc đã cũ, chụp những tấm ảnh bệnh nhân bệnh án, giờ chiếc điện thoại của mình đang thực sự tự do tận hưởng cuộc đời vui vẻ, ở góc nào đó trên thế giới này.

Một đời

 Hôm nay, một cuộc đời vẹn tròn vừa hoàn tất,

khù khờ có, mưu lược có,

một lòng vì lý tưởng,

giữ thanh sạch giữa bùn lầy,

tiếng nói của lương tri và nhân phẩm,

trái tim đoàn kết lòng người.

Một đời đủ ngắn đủ dài,

ngắn chỉ vụt qua trong một niệm,

dài đằng đẵng những sự đã trải qua.

Đến cuối cùng, có thể mỉm cười lúc nhắm mắt xuôi tay vì "đã không sống hoài sống phí".