Đang trực, tự nhiên muốn viết mấy dòng vào thời điểm này, giữa dòng chảy trôi của thời gian, của lịch sử.
Mình không ở quê mấy, có khi nhiều chỗ ở quê còn chưa mò đến, nhưng mình là đứa thích quê hương.
Hồi be bé, quê hương là ngôi nhà ngói đỏ có mái hiên, trèo lên thì sợ mà thích, vì lên cao được nhìn ngắm cả cái làng be bé, xa mãi ra cánh đồng, tít tắp chân trời kia hẳn là những làng quê khác, là những dòng sông, là ngọn núi ẩn hiện trong nắng những ngày trời trong. Quê hương còn là những câu chuyện làng chuyện xóm, những lời đồn đại ma quỷ chuyện thánh thần kỳ bí, rạo rực trong lòng những đứa trẻ ngô nghê. Quê hương là mùi thơm của rơm rạ lúa mới, mùi ngai ngái của cơn mưa hạ, là ánh nắng chiếu xiên trên con đường đến trường dưới tán xà cừ.
Đến hồi cấp 3, trong muôn vàn cái biệt danh, mình chọn kimno_civilian là tên yahoo. Cho đến giờ, đây là cái tên duy nhất ngoài tên thật mình dùng trong các tài khoản mail hay mạng xã hội. Nó nghĩa là "dân Kim Nỗ"- cái tên đầy phân biệt vùng miền lại có ít nhiều mỉa mai mà con Linh Tây đặt cho, khi vào lớp được hơn 1 học kỳ. Mình không giận, chỉ thấy buồn cười vì nhờ nó mà mình mới biết rằng hóa ra cách sống mình nghĩ là "bình thường và ngoan" từ bé tới giờ lại có nét kỳ lạ, quá lên thì có khi là tính xấu trong mắt người khác. Cũng từ hồi lên cấp 3 mình mới biết cái chữ O nó phát âm khác, cây gỗ thật ra tên là cây xà cừ và cây dây lợn thật ra tên là cây khoai lang. Đấy có thể nói là lần đầu tiên mình ý thức được "quê mày" với "quê tao". Thật ra hồi bé thì lang thang lên Thọ Đa, chỉ biết rằng đấy là 1 cái làng khác, tiếng hơi khác tí nhưng chung 1 xã, người lớn trẻ con chơi chung nên nói chung không có gì khác biệt.
Sau này, lớn lên mình đi khắp nơi, tùy lúc nhận mình là người Đông Anh, là người Hà Nội, là người Việt Nam, là người châu Á...Cái nghĩa "quê hương" trong đó cứ thế mà lớn dần. Nhưng từ sâu thẳm, cái làng mình, Kim Nỗ, vẫn luôn luôn đặc biệt. Đó là gia đình, là tuổi thơ, là mảnh nhỏ "của mình" giữa bao la thế giới. Dẫu vẫn biết "Vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc", nhưng sao khỏi chạnh lòng, khỏi nuối tiếc khi thấy cái tên quê hương chìm vào dòng lịch sử mênh mông.
Mình là đứa ít sân si trên mạng xã hội, nhưng nhắc đến chuyện gộp xã rồi đổi tên, mình đã phải buông lời cay đắng trong nhóm cộng đồng, dù biết nó sẽ chả đi về đâu. Nghĩ ra 1 cái tên mới, vì nó "hay và đẹp" - tư duy đần độn đến nực cười của người làm văn hóa. Có 1 thời ở đâu cũng thấy xã Tiến Bộ, xã Văn Minh, xã Thành Công...để rồi người ra sinh ra và lớn lên như 1 đàn người máy, không lịch sử, không tổ tiên. Lịch sử ngàn năm vỡ đất, dựng làng, hội hè lúc no đủ, đùm bọc lúc khó khăn... của cả một cộng đồng sẽ thành dăm ba dòng trong 1 cuốn khảo cứu nào đó rồi biến mất trong sự lãng quên.
"...Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói
Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân..."
Tình yêu nước bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt mà thiêng liêng, là tiếng nói, là tên gọi quê hương, là bóng cờ - những thứ cố kết tình cảm, cố kết lòng người của cả cộng đồng. Để từ đó lớn lên, trở thành tình yêu Tổ quốc, tình yêu đồng bào. Giữa thế giới kia, người ta sẽ không tự nhiên quý mến che chở cho nhau vì anh hay tôi có tên quê hương "đẹp", mà vì anh với tôi đều có quê hương, chia sẻ chung nguồn cội và cùng sống hết lòng vì gia đình, vì tổ tiên, vì nguồn cội đó. Khi ấy, chúng ta là "đồng-bào".
Thật đau lòng khi một hôm nào đó, người mình từng rất thương buông lời rằng: "Người ta không có quyền chọn nơi để sinh ra, nhưng người ta có quyền chọn nơi mình thuộc về". Mình không biết quê hương có thể làm tổn thương người ta đến mức nào để một người có thể nói ra lời như vậy. Với mình, mỗi mảnh đất đi qua đều hàm chứa sự biết ơn, tình đất, tình người, với sự tử tế và lòng yêu thương. Sẽ đến một ngày nào đó, miền đất nào dưới chân ta không còn quan trọng nữa, chỉ cần sâu thẳm trong tim luôn có một mảnh quê hương, nơi vẫn vỗ về tâm hồn ta như ngày còn bé dại, trước sóng gió đời người.
Nhớ một câu rất hay: "Bạn là Tổ tiên, và Tổ tiên cũng là Bạn". Hy vọng dù vật đổi sao rời, dòng chảy của gia đình, quê hương sẽ vẫn còn để truyền lại cho mãi những thế hệ mai sau.
